Co mi się należy od Państwa? Cz-10. Zasiłek opiekuńczy
Nie możesz iść do pracy, bo opiekujesz się chorym dzieckiem? Pamiętaj, że przysługuje ci zasiłek opiekuńczy. Sprawdź, kto i w jaki sposób może otrzymać taki zasiłek.
Komu przysługuje?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikom objętym ubezpieczeniem chorobowym. Należy się bez okresu wyczekiwania, przysługuje od pierwszego dnia zatrudnienia.
W jakich sytuacjach przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje Ci gdy nie możesz wykonywać pracy ponieważ:
1). Opiekujesz się dzieckiem, które nie ukończyło 8 lat i wystąpiła jedna z następujących sytuacji:
- nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których Twoje dziecko uczęszcza,
- konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej,
- choroba niani (z którą masz zawartą umowę uaktywniającą) lub dziennego opiekuna, którzy opiekują się dzieckiem,
- poród lub choroba Twojego małżonka lub rodzica Twojego dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, a poród lub choroba uniemożliwia tę opiekę,
- pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej Twojego małżonka lub rodzica Twojego dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem;
2). Opiekujesz się chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
3). Opiekujesz się chorym dzieckiem niepełnosprawnym, tj. legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
4). Opiekujesz się dzieckiem niepełnosprawnym do ukończenia 18 lat i wystąpiła jedna z następujących sytuacji:
- poród lub choroba Twojego małżonka lub rodzica Twojego dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, jeśli poród lub choroba uniemożliwia im opiekę,
- pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej Twojego małżonka lub rodzica Twojego dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem,
5). Opiekujesz się innym chorym członkiem rodziny. (małżonkiem, rodzicem, rodzicem dziecka, ojczymem, macochą, teściami, dziadkami, wnukami, rodzeństwem, dziećmi w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają z Tobą we wspólnym gospodarstwie domowym).
Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?
Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.
Przez jaki okres przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:
- 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem do ukończenia 8 lat (w przypadkach wskazanych powyżej) oraz nad chorym dzieckiem do kończenia 14 lat,
- 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem niepełnosprawnym do ukończenia 18 lat (w przypadkach wskazanych powyżej) oraz nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym do kończenia 18 lat,
- 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi chorymi członkami rodziny,
Kiedy zasiłek nie przysługuje?
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje:
- jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat;
- za okresy, w momencie gdy ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie szczególnych przepisów;
- w okresie urlopu bezpłatnego lub wypoczynkowego;
- w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- za okres objęty zaświadczeniem lekarskim, w przypadku wykonywania w czasie zwolnienia lekarskiego pracy zarobkowej albo wykorzystania zwolnienia lekarskiego od pracy niezgodnie z celem tego zwolnienia, co zostało stwierdzone w trakcie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzanej przez płatnika zasiłku.
Jakie dokumenty są potrzebne do przyznania zasiłku opiekuńczego?
Podstawowym dokumentem, który jest niezbędny do uzyskania zasiłku opiekuńczego, jest zwolnienie lekarskie, a w przypadku:
- zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły – oświadczenie ubezpieczonego;
- izolacji dziecka w związku z podejrzeniem nosicielstwa zarazków choroby zakaźnej – decyzja właściwego inspektora sanitarnego nakazującego izolację.
Ubezpieczony występujący o wypłatę zasiłku opiekuńczego składa również oświadczenie na druku ZUS Z-15.
Z-15a, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem,
Z-15b, jeżeli opieka sprawowana jest nad innym chorym członkiem rodziny.
Obydwa formularze obowiązują zarówno gdy zasiłek opiekuńczy wypłaca płatnik, jak i gdy wypłaca go ZUS, dostępne są do pobrania na stronie ZUS-u.
Jeżeli zasiłek wypłacany jest przez ZUS, do jego wypłaty konieczne jest dodatkowo zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS.
Druki formularzy znajdziesz na stronie ZUSU oraz poniżej:
Wniosek Z-15A o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem
Wniosek Z-15B o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny
Czy zasiłek opiekuńczy może być wykorzystywany w wymiarze godzinowym?
Co do zasady zasiłek przysługuje za dni, przez które była sprawowana opieka, nie zaś za godziny.
Czy jeżeli jeden rodzic przebywa na zasiłku opiekuńczym z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 8, czy drugi pracujący rodzic, w tym samym czasie może przebywać na urlopie wypoczynkowym?
Rodzica przebywającego na urlopie, co do zasady, nie zalicza więc do kręgu osób, które nie mogą być uznane za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym mogącego zapewnić opiekę nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny.
Przy czym, w konkretnym przypadku ocena ta może być inna, w szczególności, jeżeli rodzic przebywający na urlopie nie spędza go po za miejscem zamieszkania, w trakcie urlopu wykonuje inną pracę, bądź realizuje inne czynności, które wykluczają możliwość jednoczesnego sprawowania opieki nad dzieckiem.
Co w sytuacji, jeśli to pracownik w trakcie urlopu wypoczynkowego otrzymałby zwolnienie lekarskie na dziecko? Czy pracownik ma prawo do zasiłku, a jeśli tak, to czy urlop wypoczynkowy automatycznie ulega przesunięciu?
Jeżeli pracownik korzysta już z urlopu wypoczynkowego, to wtedy choroba dziecka pracownika nie przerywa tego urlopu.
Czy można w ciągu dnia korzystać z opieki nad dzieckiem i otrzymywać zasiłek opiekuńczy, a po południu wykonywać działalność gospodarczą?
Wykonywanie działalności zarobkowej (w tym działalności gospodarczej) w okresie pobierania zasiłku opiekuńczego może pozbawić prawa do zasiłku.
Podstawa prawna:
art. 32-35 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 870).
Koniec części ósmej.
Już niebawem kolejny artykuł z serii „50 świadczeń socjalnych”.
Przejdź do poprzedniej lub kolejnej cześci cyklu
Chcesz być zawsze na bieżąco?
Polub profil na Facebooku i otrzymuj powiadomienia o nowych artykułach!
Chcesz dowiedzieć się więcej?
Skontaktuj się ze mną i Zamów poradę prawną
Joanna Cenkier
Radca Prawny
Kancelaria Radcy Prawnego Joanna Cenkier
Skontaktuj się z nami.